DALMATICA

DALMATICA

vestis longa et candida, sine manicis, purpureis clavis distincta. Primo in usu, apud Dalmatiae sacerdotes: tanti fuit in primitiva Ecclesia, ut Eutychianus P. constituerit, Martyrem nullum sine Dalmatica sepeliendum esse. Quod cum superstitionem olere sentiret Gregor. Magn., non tantum privatorum feretris, sed ipsorum quoque Pontific. Dalmaticas auto colobia insterni vetuit, ut in Edicto eius habetur Regist. l. 4. c. 48. iuxta Binnium et Baron. Concil. Tom. 1. p. 216. a. Olim nec Archidiaconis licuit, nec ipsis Episcopis Dalmatica vestiri, sine Papae licentia. Postea eius usus ad Diaconos quoque transiit. Fuit autem vestis Regia, nec hodiernae incognita sollennitati. Forte a Commodo Imp. primum recepta, qui, teste Lamprid. praeter

solitum, dalmaticatus in publico processit. Pertinac. quoque, eius successorem, insignem facit Capitolin., lacernis et chirodotis Dalmatarum. Lacerna autem alia vestis fuit candia, qua in spectaculis usi sunt; togae superinduta. vide Martial. l. 4. Epigr. 2.

Spectabat modo solus inter omneis

Nigris munus Horatius lacernis.

Idem in Apophoret. distich. 137. et 139.

Amphiteatrales nos commendamur ad usus

Cum tegit algentes nostra lacerna togas

Iungere nescisti nobis ô stulte lacernas

Indueras albas, exue Callaicas.

Hinc apud Imperatores Orientales permanisisse Dalmatica videtur, atque inde a Carolo Calvo ad Francos, A. C. 986. traducta, vide Sigebert. eo anno. Qpud Anglos quoque Eduardo Confessori, inter sacras vestes fuit, eaqueipsa, quae eius olim amplexa est corpus, per Successorum seriem deducta, hodiernum Regem in suae consecrationis sollennibus insignivit. Huius Dalmaticae meminit Thom. Walsingham. in unctione Richardi II. A. C. 1377. vide Henr. Spelmann. Gloss. Arch. De illa sic Oct. Ferrar. de re Vest. l. 1. c. 39. Eam in sacris adhibitam constat, eiusdem etiam extra sacra usus primo quidem promiscuus, deinde in Diaconis, mox in Presbyteris, tandem in solis Episcopis, (ex Walafrido Strab. c. 24. de rebus Eccl. ubi addit, a Rom. Pontifice earum usum aliis Episcopis permissum aliis interdictum: suâ vero aetate omnes Episcop., et nonnullos Presbyteror., sub casulis Dalmaticas gestasse) Et l. 3. c. 9. Silvestri Pontif. tempore, in locum colobiorum, in sarcis, Dalmaticae venêreunt, id est, tunicae manuleatae, quas Chirodotas Dalmatarum appellat Capitolin. in Pertinace, vide Alcuin. de divinis officiis, ubi ait fuisse illam ad instar crucis, habuisse in sinistra parte fimbrias, fuisse inconsuilem, ac large manuleatam: habuisse lineas coccineas, vel ut alii, purpureos tramites, vel clavos pariter purpureos, ut tunicae Senatorum etc. Et paulo infra, Licet Dalmaticae a Colobiis distinguerentur, tamen pro eadem re aliquanido sumptas notavit Salmas. ex Niceta Thes. Orthodoxi l. 1. Olim infames fuêre, unde Principes Dalmaticatos in publico conspectos, pro magno dedecore posuêre Scriptores, Lamprid. in Commodo, Heliogabola etc. non aliam ob causam quam quia manuleatae, quibus nonnisi mulieres ac viri effeminati tunc usi. Quare Baronium dicentem, Reges Dalmaticâ aliquando usos, idem Auctor pluribus refellit, ostendens ptaeter Commodum et Heliogabalum nullum eam Principem gestasse. Quod enim de Pertinace ex Capitolino affert Baron., ad rem non facit: Tantum enim meminit Dalmaticarum, quae Commodi fuerant, cuius rerum auctio sub Pertinace facta est. Idem eundem purpuratum, Dalmaticam cum Chlamyde, cum Colobio, cum Toga quoque et quidem Triumphali confundentem redarguit ibid. Porro, ut et hocce dicits adiungam, Dalmatica veste hac, non usos esse Diaconos, nisi in maioribus festivitatibus, colligit du Fresne ex Conc. Salegunstadiensi can. 2. docetque maxime Diaconorum Eccles. Rom. propriam, neque ceteris, nisi ex indultu Pontificis, eâ uti fas fuisse: ex Cypriano in Vita S. Caesarii Arelat. Speciali quodam priviltgio pallii usum ei permisit, et Diaconos eius, perinde ut romanae Ecclesiae Diaconos, Dalmaticis uti voluit. Iacobus Card. de Coronat. Bonifacii VIII. l. 1. c. 8.

Nos Levitarum cuneus, nos illa Senatus

Dalmaticas vestita togas etc. vide quoque supra.